Khác với loa nhiều dải, sử dụng 2 hoặc 3 loa con trong một thùng để phát ra các dải âm thanh hoặc loa đồng trục được thiết kế có một loa treble nằm trong lòng loa trung trầm, loa toàn dải sử dụng duy nhất một loa con nhằm thể hiện toàn bộ các dải âm thanh. Vì chỉ có một loa duy nhất nên loa toàn dải không cần sử dụng mạch phân tần, tín hiệu điện đi thẳng từ ampli tới loa. Đây có lẽ là một trong những đặc điểm duy nhất chỉ có ở loa toàn dải.
Loa Lowther đóng thùng kiểu Mauhorn. |
Về cấu tạo, loa toàn dải cũng không khác mấy loa điện động thông thường. Điều khác biệt dễ nhận biết nhất là loa toàn dải thường có thêm một nón loa phụ, nhỏ hơn nằm bên trong màng loa chính nhằm mục đích tăng cường khả năng thể hiện tần số cao.
Cũng giống như hầu hết các loại màng loa khác, màng loa toàn dải có thể làm bằng giấy, nhựa, sợi tổng hợp hoặc bằng kim loại (chủ yếu là nhôm). Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là màng loa làm bằng giấy. Đặc biệt, những hãng sản xuất loa toàn dải rất nổi tiếng như Lowther (Anh), Foster (Nhật) sử dụng những loại giấy rất nhẹ, được chế tạo đặc biệt để làm màng loa. Thay vì dùng kỹ thuật dập màng thông thường, màng loa Lowther được cắt và dán từ giấy cuộn cực nhẹ. Trong những series loa gần đây, hãng Foster dùng loại giấy làm từ vật liệu là sợi của thân cây chuối để chế tạo màng loa. Vật liệu này giúp cho màng loa rất nhẹ nhưng lại có độ ổn định bề mặt tốt.
Một đặc điểm của loa toàn dải chất lượng cao là nam châm rất lớn và mạnh. Nam châm của loa Lowther có từ lực lên tới 20 nghìn gauss, gấp đôi các loa thông thường. Những đặc tính này đòi hỏi kỹ thuật chế tạo phức tạp và chi phí sản xuất lớn, khó có thể áp dụng cho dòng loa phổ thông. Có lẽ vì thế số lượng các hãng làm loa toàn dải khẳng định được tên tuổi trên thế giới cũng không nhiều, có thể kể đến Lowther, Goodman, Jordan (Anh), PHY-HP (Pháp), Telefunken (Đức), JBL (Mỹ), Fostex, Diaton (Nhật)...
Loa Coral Flat-10MKII. |
Tuy nhiên ngày nay chỉ còn rất ít hãng tiếp tục sản xuất loa toàn dải. Trên thị trường hiện nay, Lowther và Foster là hai nhà sản xuất loa toàn dải được dân chơi audio biết đến nhiều nhất. Hai hãng này hiện đang sản xuất rất nhiều dòng loa toàn dải với kích cỡ và thiết kế khác nhau. Trong khi hãng Lowther nổi tiếng với các dòng loa PM/EX cao cấp (PM6A/PM6C/EX3...) thì Fostex lại được biết đến với những series loa FE với giá cả mềm hơn (FE206E, FE208EZ...).
Có nhiều kiểu thùng cho loa toàn dải với những đặc điểm khác nhau. Kiểu thùng hở (Open Baffle Enclosurer): kiểu thùng này khó có thể tái tạo tiếng trầm ở tần số thấp, đặc biệt với loa toàn dải. Chỉ có một số ít loa đời cổ của PHY-HY và Altec sử dụng kiểu thùng này.
Kiểu thùng phản hồi tiếng trầm (Bass Reflex Enclosurer): đây là kiểu thùng phổ biến nhất, thiết kế đơn giản, kích thước vừa phải, nó giúp làm tăng tiếng bass nhờ chế độ phản xạ âm trầm trong thùng loa có lỗ thông hơi. Các đời loa toàn dải như Goodman 80s, Diatone 610, Fostex 207E, Jordan JX... được thiết kế cho kiểu thùng này.
Fostex FE-208. |
Kiểu thùng Kèn sau (Back-Loaded Horn Enclosure -BLH) được thiết kế theo nguyên lý của loa kèn nhằm mục đích nâng độ nhạy và khả năng tái tạo âm trầm của loa toàn dải. Do tần số càng thấp thì bước sóng càng dài nên thùng loa Kèn sau thường có kích thước khá lớn để đảm báo chiều dài của kèn. Vì kích thước lớn, thiết kế và gia công rất phức tạp, giá thành lại cao nên kiểu thùng Kèn sau ít được các hãng áp dụng cho các model thương mại. Tuy nhiên, đây lại là kiểu thùng mà dân chơi audio ưa chuộng. Thay vì mua sẵn của hãng, họ thường tự đóng lấy theo thiết kế để giảm chi phí và thỏa mãn thú vui của mình. Kiểu thùng Kèn sau được hãng Lowther áp dụng cho hầu hết các đời loa toàn dải của mình, trong đó phải kể đến một số thùng loa rất nổi tiếng như Acousta, TP1. Một số đời loa toàn dải của Fostex như FE206E, FE208EZ cũng được thiết kế cho kiểu thùng này. Ngoài ra còn có một số kiểu loa toàn dải khác như TQWT (Tapered Quater Wavelength Transmission Line Speaker), Kèn trước (Front Horn)...
Mỗi kiểu thùng loa toàn dải có những ưu nhược điểm khác nhau: loa nhỏ gọn, chi phí thấp thì thường bị hạn chế ở tiếng trầm và độ nhạy. Những loa to, đặc biệt là loa kèn thì khắc phục được nhược điểm trên nhưng lại chiếm diện tích, khó gia công và chi phí sản xuất cao.
(Còn tiếp)
(Theo Nghe Nhìn)