Ảnh: perfiliate. |
Để có được đầy đủ quyền tác giả cho mỗi nhạc phẩm, chủ sở hữu website cần có chứng nhận bản quyền của Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc VN (VCPMC) và Hiệp hội Công nghiệp ghi âm (RIAV). Theo đó, VCPMC có mức thu: 16.000 đồng cho một tác phẩm trong một tháng (tiền thuê bao) và 300 đồng cho mỗi lượt sử dụng tác phẩm âm nhạc (tiền sử dụng) đối với nhạc có lời. Còn RIAV quy định: 1 triệu đồng/bài mỗi năm. Như vậy, mỗi bài hát trên một website, tính riêng tiền "thuê bao", cũng ngốn gần 1,2 triệu đồng/năm.
Đây chính là điều khiến cộng đồng mạng xôn xao trong những ngày gần đây. Bởi lẽ, khi thanh tra Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch gửi công văn gửi đến các website âm nhạc vào đầu tháng 3 yêu cầu thực hiện nghiêm túc Luật sở hữu trí tuệ có đính kèm danh sách hơn 40 trang cần được nhắc nhở về vấn đề này. Trong đó, liệt kê website ít nhất cũng có vài trăm ca khúc, nhiều nhất lên tới hơn 100 nghìn bài hát, giai điệu.
Nhiều chủ nhân web âm nhạc phát biểu thẳng thừng: "Với chi phí như vậy, tính theo số lượng bài thì chẳng site nào chịu được".
Ông Phan Đăng Dũng, Giám đốc Marketing Công ty cổ phần mạng trực tuyến Việt Nam VON - đơn vị sở hữu timnhanh.com, nói: "Tôi biết có không ít các site nhạc tồn tại tới cả chục nghìn bài hát. Tính riêng tiền bản quyền thì cũng mất đến mấy chục tỷ đồng. Trong khi đó, thử đem so sánh với số tiền đầu tư cho cả website sẽ thấy chênh lệnh thế nào".
Còn Giám đốc điều hành mạng xã hội Ngôi sao blog, ông Cao Mạnh Tuấn, bày tỏ: "Chúng tôi chỉ phục vụ thành viên đưa bài hát vào blog, không thu được lợi nhuận từ đó và số lượng bài hát cũng rất ít. Nhưng nếu tính các khoản chi phí tác quyền thì ít nhất cũng phải trả 6-7 tỷ đồng. Với một doanh nghiệp nhỏ như Ngoisaoblog, tiền đó thà để đầu tư cái khác còn hơn".
Tuy nhiên, những người làm công tác bảo hộ bản quyền có lý lẽ riêng. Theo ông Nguyễn Hạ Long, Trưởng phòng cấp phép của VCPMC, mức biểu giá mà Trung tâm này đang thực hiện đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch thông qua. "Chúng tôi đại điện cho các nhạc sĩ chứ không đi xin tiền ai. So với các nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore... biểu giá chúng tôi quy định là thấp", ông Long cho biết. "Đây là biểu giá chứ không phải phí do Nhà nước ban hành. Vì thế, kết quả của hợp đồng sẽ dựa trên nguyên tắc thỏa thuận giữa chủ sở hữu với người đang sử dụng tác phẩm".
Không muốn bình luận về mức phí 1 triệu đồng/bài mỗi năm mà RIAV đang áp dụng, đại diện của VCPMC cho rằng ở VN có những tồn tại khác biệt quá xa so với thế giới. "Quyền tác giả trên một tác phẩm phải là quyền tối cao, sau đó mới đến các quyền phát sinh như ghi âm, biểu diễn. nước ngoài, nếu thu 10 đồng tác quyền thì tối thiểu 6,5 đồng phải trả tác giả. Số còn lại 3,5 đồng dành cho quyền liên quan", ông Long dẫn chứng.
Còn Chánh văn phòng RIAV Phạm Long Minh khẳng định, khi định giá đã tham khảo các nước có kinh nghiệm và phương án chi trả được đánh giá theo mức độ sử dụng âm nhạc và tác động từ bản ghi của các nhà sản xuất lên sản phẩm của đơn vị kinh doanh.
Thực tế là VCMPC và RIAV từng có cuộc gặp gỡ để bàn thảo những vấn đề liên quan nhưng không đạt được thỏa thuận nào. Ngay cả RIAV và các hãng băng đĩa nhạc cũng chưa phải là một mối thống nhất. Vì thế, dẫu các chủ website có thiện chí và ý thức đầy đủ về Luật sở hữu trí tuệ thì cũng vẫn bối rối khi muốn hợp thức hóa các ca khúc đang tồn tại trên mạng của mình. Chưa kể, với số tiền bản quyền ngất ngưởng đó thì những kẻ "có tóc" là các website có đăng ký kinh doanh chỉ còn cách làm sao thỏa thuận được giảm giá càng nhiều càng tốt.
Còn kẻ "trọc đầu", vốn là những website xuất thân một cách vô thưởng vô phạt, không nhằm mục đích kinh doanh, làm ra chỉ để chơi hay chia sẻ... nên việc đóng cửa hay không đóng cửa cũng không phải là chuyện quan trọng thì dù là công văn cảnh cáo của Bộ Văn hóa - Thể thao và du lịch cũng chỉ như "nước đổ lá khoai".
Thiếu chế tài, thiếu các quy định cụ thể, rành mạch, thiếu sự hợp tác lành mạnh giữa các đơn vị bảo hộ quyền tác giả nên việc thu phí tác quyền âm nhạc không đơn giản là chỉ phụ thuộc vào ý thức của chủ nhân web nhạc. Trong bối cảnh đó, cả VCMPC và RIAV đều mang tâm lý thu được đồng nào hay đồng đó. "Nếu một trang web có tới vài trăm nghìn bài hát mà đặt server ở nước ngoài và chẳng có lấy một dấu tích về tên tuổi, địa chỉ hay nguồn gốc thiết lập ra nó thì... cũng chả biết phải làm thế nào", một đại diện của VCMPC thừa nhận.
* Liên Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Tài chính và Kế hoạch Đầu tư đang soạn thảo một Thông tư liên tịch hướng dẫn thực hiện việc hỗ trợ tài chính để mua bản quyền, thu và phân phối tiền nhuận bút, thù lao và các quyền lợi vật chất khác khi sử dụng tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình chương trình phát sóng. Dự kiến sẽ có một buổi hội thảo được tổ chức tại Hà Nội để các bên liên quan đóng góp ý kiến xây dựng cho Thông tư này. * Tham khảo biểu giá thu tiền tác quyền tác phẩm âm nhạc của VCMPC tại đây. |
Nguyễn Hằng